Sự thật về Hạn Sử Dụng Được Dán Trên Thực Phẩm Có Thể Bạn Chưa Biết

Hạn Sử Dụng: Chỉ Là Con Số Hay Cảnh Báo An Toàn?

Nguyên và các bạn đều đã từng trải qua cảm giác đứng trước tủ lạnh, cầm hộp sữa đã quá hạn sử dụng vài ngày và băn khoăn không biết có nên uống thử hay không. Hạn sử dụng (HSD) thường được xem như một quy tắc cứng nhắc là: quá ngày là hỏng. Nhưng liệu điều đó có hoàn toàn đúng? Hay HSD chỉ mang tính chất hướng dẫn hơn là một "bản án" cuối cùng cho thực phẩm?  Hãy cùng làm sáng tỏ bí ẩn này trong bài viết này của Nguyên

Hạn Sử Dụng Không Đồng Nhất Như Bạn Nghĩ

Điều đầu tiên cần biết là HSD không được tiêu chuẩn hóa một cách chặt chẽ như nhiều người lầm tưởng. Tại nhiều quốc gia, kể cả Hoa Kỳ, không có quy định liên bang nào bắt buộc các công ty thực phẩm phải xác định HSD theo một cách thống nhất. Thay vào đó, nhà sản xuất tự quyết định dựa trên các yếu tố như hương vị, kết cấu, và thời điểm sản phẩm đạt chất lượng cao nhất, chứ không hoàn toàn dựa trên mức độ an toàn.   

Giải Mã Các Loại Nhãn Hạn Sử Dụng

Bạn có thể đã thấy các nhãn như:

"Best By" (Tốt nhất trước ngày): Đây chỉ là một gợi ý về thời điểm sản phẩm có chất lượng ngon nhất, không phải là quy tắc bắt buộc.   

"Sell By" (Bán trước ngày): Nhãn này dành cho cửa hàng, cho biết thời điểm nên đưa sản phẩm ra khỏi kệ. Thực phẩm vẫn có thể an toàn để sử dụng sau ngày này.   

"Use By" (Sử dụng trước ngày): Đây là loại nhãn gần nhất với HSD thực tế, nhưng cũng không đồng nghĩa với việc thực phẩm sẽ hỏng ngay lập tức sau ngày này.   

Quy Trình Xác Định Hạn Sử Dụng

Các nhà sản xuất xác định HSD thông qua các thử nghiệm về vị giác, nghiên cứu điều kiện bảo quản và phân tích trong phòng thí nghiệm để ước tính thời điểm sản phẩm bắt đầu giảm độ tươi ngon. Tuy nhiên, các thử nghiệm này thường khá thận trọng, nghĩa là thực phẩm thực tế có thể còn tốt trong thời gian dài hơn ngày in trên bao bì. 

Điều đầu tiên cần biết là HSD không được tiêu chuẩn hóa một cách chặt chẽ như nhiều người lầm tưởng

Mục tiêu của họ không chỉ là an toàn mà còn là đảm bảo khách hàng hài lòng với chất lượng sản phẩm tốt nhất. Bên cạnh đó, yếu tố trách nhiệm pháp lý cũng khiến các công ty có xu hướng đặt HSD sớm hơn để tránh các vụ kiện liên quan đến ngộ độc thực phẩm. Do đó, nhiều loại thực phẩm, đặc biệt là đồ khô hoặc đồ hộp, vẫn hoàn toàn có thể sử dụng được rất lâu sau HSD.   

Hạn Sử Dụng Và An Toàn Thực Phẩm: Đừng Vội Vứt Bỏ!

Thực tế là, việc thực phẩm quá HSD không đồng nghĩa với việc nó không an toàn để ăn. Quá trình hư hỏng diễn ra từ từ và hầu hết các sản phẩm đều có một khoảng thời gian an toàn nhất định sau HSD. Các giác quan của bạn (nhìn, ngửi, nếm) thường là công cụ đáng tin cậy hơn nhiều so với con số trên bao bì để đánh giá thực phẩm còn tốt hay không.   

Ví dụ:

• Sữa quá hạn vài ngày vẫn có thể ổn nếu được bảo quản lạnh đúng cách.   
• Trứng có thể dùng được hàng tuần sau ngày "Sell By" nếu bảo quản tốt.   
• Thịt đông lạnh có thể an toàn trong nhiều tháng, bất kể HSD trên nhãn.   

Dĩ nhiên, các mặt hàng dễ hỏng như thịt gia cầm sống, hải sản, và một số sản phẩm sữa có nguy cơ nhiễm khuẩn cao hơn nếu không được bảo quản đúng cách. Nhưng ngộ độc thực phẩm thường xảy ra do xử lý sai cách hơn là ăn thực phẩm quá hạn vài ngày.   

Vai Trò Của Bao Bì và Chất Bảo Quản

Cách đóng gói ảnh hưởng lớn đến thời gian bảo quản thực phẩm. Thịt hút chân không giữ tươi lâu hơn thịt tiếp xúc với không khí. Tương tự, phô mai hút chân không hay đồ ăn vặt đựng trong hộp kín khí cũng kéo dài thời gian sử dụng. Bao bì hiện đại, ngay cả khi không dùng chất bảo quản, cũng góp phần đáng kể vào việc kéo dài HSD.   

Chất bảo quản như muối, đường, giấm, và một số hóa chất khác cũng là lý do khiến nhiều thực phẩm giữ được lâu hơn HSD ghi trên nhãn. Chúng làm chậm quá trình phát triển vi khuẩn và oxy hóa, giúp các sản phẩm như súp đóng hộp, rau củ muối chua, hay đồ ăn vặt có đường có thể để được hàng năm trời.   

Hạn Sử Dụng và Vấn Nạn Lãng Phí Thực Phẩm

Việc tuân thủ HSD một cách cứng nhắc là một trong những nguyên nhân chính gây lãng phí thực phẩm. Hàng triệu tấn thực phẩm còn tốt bị vứt bỏ mỗi năm chỉ vì người tiêu dùng cho rằng chúng không còn an toàn. Siêu thị cũng loại bỏ lượng lớn hàng hóa vẫn ăn được chỉ vì đã đến ngày "Sell By". Thực tế, rất nhiều thực phẩm này vẫn có thể ăn hoặc quyên góp. 

Một số cửa hàng và ngân hàng thực phẩm đã bắt đầu giải quyết vấn đề này bằng cách bán hoặc phân phối lại các sản phẩm "hết hạn" nhưng vẫn đảm bảo chất lượng. Nhiều quốc gia đang thúc đẩy việc sử dụng hệ thống ghi nhãn rõ ràng hơn, phân biệt giữa ngày đảm bảo chất lượng và ngày an toàn để giảm lãng phí.   

Hướng Tới Hệ Thống Ghi Nhãn Rõ Ràng Hơn

Do sự hiểu lầm về HSD, các chính phủ và tổ chức đang nỗ lực tạo ra các hệ thống ghi nhãn dễ hiểu hơn. Một số quốc gia như Anh và Nhật Bản đã thay đổi quy định để giảm lãng phí. Thay vì các thuật ngữ chung chung, họ sử dụng "Use By" (Sử dụng trước ngày) chỉ cho các sản phẩm có nguy cơ an toàn thực sự (như thịt sống, sữa) và "Best Before" (Tốt nhất trước ngày) cho các mặt hàng khác để chỉ thời điểm chất lượng tốt nhất. 

Tại Mỹ, dù đã có thảo luận về việc tiêu chuẩn hóa ghi nhãn HSD, tiến trình vẫn còn chậm. Các chuyên gia cho rằng nhãn rõ ràng hơn như "An toàn để ăn cho đến ngày" (cho thực phẩm dễ hỏng) và "Chất lượng tốt nhất trước ngày" (cho thực phẩm không dễ hỏng) có thể giúp giảm đáng kể lượng thực phẩm bị vứt bỏ oan uổng. Trong khi chờ đợi, người tiêu dùng cần tự trang bị kiến thức để đưa ra quyết định đúng đắn.   

Tin Vào Giác Quan Của Bạn

Nếu HSD không phải là yếu tố quyết định cuối cùng, thì dựa vào đâu? Chính là các giác quan của bạn. Trước khi vứt bỏ thứ gì đó chỉ vì HSD, hãy kiểm tra nhanh:   

Mùi: Nếu có mùi lạ, mùi chua, hoặc bất kỳ mùi nào bất thường, đừng mạo hiểm.   

Hình thức: Nấm mốc, đổi màu, hoặc kết cấu nhầy nhớt là dấu hiệu rõ ràng của sự hư hỏng.   

Vị: Nếu trông và ngửi bình thường nhưng vị lại lạ, tốt nhất là nên bỏ đi.   

Với sữa hoặc sữa chua, hãy ngửi và nếm thử một chút trước khi quyết định. Với phô mai cứng bị mốc bề mặt, bạn thường có thể cắt bỏ phần mốc đi. Đồ khô như gạo, mì, ngũ cốc hiếm khi hỏng trừ khi bị ẩm hoặc có côn trùng.   

Kết Luận: Hạn Sử Dụng Là Chất Lượng, Không Phải Chỉ Là An Toàn

Vậy có nên hoàn toàn phớt lờ HSD không? Không hẳn. Chúng vẫn hữu ích để biết khi nào sản phẩm ở trạng thái tốt nhất và là một chỉ dẫn tham khảo về an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, đừng coi đó là một giới hạn tuyệt đối. Học cách tin tưởng vào giác quan và hiểu về quá trình hư hỏng thực phẩm có thể giúp bạn tiết kiệm tiền và giảm lãng phí không cần thiết.   

Cuối cùng, HSD thiên về chất lượng hơn là sự an toàn. Lần tới khi bạn định vứt thứ gì đó chỉ vì ngày tháng trên bao bì, hãy kiểm tra lại. Biết đâu bạn lại tiết kiệm được một chuyến đi chợ và góp phần bảo vệ hành tinh.